این روزها اروپای واحد با دو پدیده نامطلوب به صورت همزمان دست و پنجه نرم می کند. نخستین پدیده، افزایش احتمال شکست توافق ترکیه و آلمان بر سر بحران پناهجویان و دومین پدیده، تشدید نشانه های بحران در اوکراین است. وقوع هر یک از این دو پدیده به تنهایی می تواند اروپای واحد را تحت تاثیر خود قرار دهد، خصوصا آنکه اتحادیه اروپا هم اکنون با انواع بحرانهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی دست و پنجره نرم می کند.
اخیرا هفته نامه اشپیگل در گزارش خود به نقل از منابع محرمانه تاکید کرده است که دولت آلمان در عین تلاش برای عدم شکست توافق با آنکارا بر سر بحران پناهجویان، خود را برای مواجهه با این پدیده آماده می کند. بدیهی است که این مواجهه آسان نخواهد بود! در صورت شکست توافق ترکیه و آلمان و عدم مهار روند تصاعدی حضور پناهجویان در داخل اروپا، هر ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا با این بحران درگیر خواهند شد. در حالی که هنوز تکلیف صدها هزار پناهجویی که طی یکسال اخیر به اروپا آمده اند مشخص نیست، اروپای واحد با موج تازه ای از حضور پناهجویان مواجه خواهد شد. این بدترین خبر ممکن برای بروکسل محسوب می شود.
طی روزهای اخیر برخی کشورهای اروپایی مانند اتریش از مقامات آلمانی خواسته اند تا توافق با ترکیه بر سر بحران پناهجویان را متوقف سازد. با این حال اتریش که هم اکنون به سردمدار مخالفت با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تبدیل شده است، پلان و طرحی جایگزین در این خصوص ارائه نکرده است. همین مسئله سبب شده است تا بسیاری از تحلیلگران اصرار مقامات اتریشی و اعمال فشار آنها در خصوص لغو توافق با ترکیه را به مثابه نوعی خودکشی و انتحار سیاسی برای اروپای واحد تعبیر کنند.
بقیه کشورهای اروپایی سعی کرده اند در قبال توافق موجود سکوت کرده یا مواضع نرم تری را در این خصوص از خود نشان دهند. این در حالیست که پس از وقوع کودتای نافرجام در ترکیه، روز به روز بر شدت تقابل بروکسل و آنکارا افزوده می شود.
بحران دیگری که صدای پای آن در اروپا شنیده می شود، مربوط به مسئله اوکراین است. اخیرا سفیر اوکراین در آلمان به مقامات برلین در خصوص هجوم پناهجویان اوکراینی به آلمان(در صورت بروز تنش نظامی میان مسکو و کی یف) هشدار داده است. این هشدار به صورتی جدی مورد توجه مقامات آلمانی قرار گرفته است. چنانچه سفیر اوکراین در آلمان تاکید کرده است، در صورت بروز هر گونه مناقشه نظامی میان روسیه و اوکراین، پناهجویان اوکراینی به سوی برلین خواهند آمد.
بدیهی است که اروپای واحد هم اکنون با عواقب و تبعات ناشی از بحران پناهجویان و احتمال تشدید این بحران طی ماهها و حتی هفته های آتی دست و پنجه نرم می کند. از سوی دیگر، رویکرد جمعی کشورهای اروپایی نیز برای حل و فصل بحران پناهجویان در سایه اختلافات عمده ای که میان احزاب راست و چپ میانه در این خصوص وجود دارد نتوانسته است تاثیری در مهار بحران پناهجویان داشته باشد. در چنین شرایطی وقوع هر یک از این دو حادثه، یعنی شکست توافق اروپای واحد و آنکارا یا وقوع درگیری در اوکراین، اوضاع را به ضرر بروکسل بدتر خواهد ساخت.
همان گونه که اشاره شد، این بحران محصور و محدود به یک کشور مانند آلمان نخواهد بود و سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا ناچار به مواجهه با آن خواهند بود. بدون شک طی روزهای آتی، شاهد تحولات تازه ای در این خصوص خواهیم بود. هشدارهای مکرری که تحلیلگران اروپایی در خصوص تشدید بحرانهای جاری قاره سبز در سال ۲۰۱۶ میلادی مخابره می کنند، مقدمه و پیش درآمدی بر حوادثی است که اتحادیه اروپا در ماههای آتی با آن مواجه خواهد شد.
• متون سیاستی منتشر شده در جهان پژوه، بیانگر دیدگاه نویسندگان بوده و لزوما نظر این موسسه نیست.
